Cheyenne Dictionary

 English

O - o

oak oó'ome
· oó'omėše
oar amóeha'ēō'o
· pȧhpoekȧhamaxe
oatmeal ho'sȧhtsenáénȧhéno
oats matsemenȯtse
obediently nóonétse'-
· nóonétse'e
· nóonétse'o
obey -áahtomóné
· -amahtá
obey s.o. -amȧhtov
obeyed -áahtóseoneve
object in the eye a'tó'seneotsestȯtse
OBL h-
OBLIG áh-
oblique -vá
oblique nominalizer -htová
obscured ground -ta'óma'o'e
obsession -vó'keme
obstinate personality - have a -hohnóhkavoéstomo'he
obstruct nehp-
· nėhpa'é-
· -nėhpe'éxanén
· -nėhpenoneóé'tov
· ta'om-
· -ta'omané
· ta'ome-
· totá'om-
obstruct lying ropelike -nėhpóneešé
obstruct run -ta'omo'ȧhéotse
obstruct stand -novoeóó'e
obstruct s.o. -nėhpe'et
obstruct s.o. by tool -nėhpoh(n)
obstruct s.t. -ta'oma'ohtsé
obstruct walking -ta'omehné
· -ta'omehné
obstructed -totáho'pahe
obstructed dark -nėhpea'enó'netó
obstructed ear -nėhpe'está
obstructed ears -onéhpotoo'está
obstructed eye(s) -nėhpe'éxané
obstruct.stand -novoeóó'e
OBV
· -et
· -ho
· -o
· -se
· -tsé
· -tse
obviative -āā'e
· -ae
· -o
·
· -va
· -vo
obviative suffix -hó
· -tse
· -va
obviative suffix on AI verbs
obviative TA suffix -vo
OBV' -am
OBV.Q -vo
occupy -oo'e
occupy s.t. -táeotsé'tá
occur -hestoo'e
ocean -mȧhóomoehá
· tséh-mȧhóomoēha
October Heše'kévénėstse
· Sé'eneéše'he
· Sé'énéhe
· Se'ma'omeveéše'he
odd - think s.t. -nétȧhévátsestá
odor -méeotse
Of all the many stories that will be told about him! tóhtȯhósema
of course me'o'hé-
· óatoo'ėse
of rock ho'honáe-
of such time he'še-
of that quantity hestȯh-
of thus degree heto'xóve-
of what personality -tónetoéstomo'he
of what size -tónetaeta
off hóm-
· po'-
off - be -távó
off from liquid onóve-
off schedule -némoéstánené
off the reservation hóestó'éma
off track - cause to go -no'héohtsétomané
offend s.o. -péosé'ov
· -véneh
offend s.o. by speaking -vénom
offended -vénahe
· véne-
offended - easily -vé'ȯhkahe
offended by s.o. -vénatam
offended by s.t. -homóhtátsestá
· -vénátsestá
offended easily -vénȧhé'heóneve
offer -oestomósané
offer food or drink as sacrifice -estsénané
· -estsénené
offer s.o. -oestóne'tov
offer s.o. as an offering -oestóne'tov
offering piece oestónestȯtse
offering place oestóonéome
officer - be an -totáho'sané
off.pull -po'en
· -po'en
off.reservation hóesto'e-
often ho'ó'omee-
Oglala Sioux Indian Hotóhkéso
oh aaa
· ahéehe
·
· heee
· héhe
oh my náoóo
oh my! éaa
· héštše
· náoo
· nóoooo
· šáaa
oh! nóoohe
Oh! tšáa
Oh, it will gradually stop! otohpėse
Oh, of all things! óvanȯhemeto
oh.my.EMPH nóoóo
oil amėške tsémo'ȯhtávoome
· mo'ȯhtáveamėške
· mo'ȯhtávoome-amėške
oil change -nétȧhévoovane mo'ȯhtáveamėške
oil cloth hesó'xėšé'hóno
Oil Gum é'omeahke
oil man amėškéve'ho'e
oil money amėškéma'kaatānėstse
oiled -é'komeotse
oily é'(k)om-
· -é'omó
oily - be -amėškeve
oily.be -amėškeve
ointment - eye xo'ėhaénenȧhtsestȯtse
Oklahoma Heévȧhetanéno
Oklahoma Cheyenne Heévȧhetane
Oklahoma Cheyenne - be -heévȧhetanéve
Oklahoma child Heévȧhetanéka'ėškóneh
Oklahoma City Ma'xepóno'e
old éna'he-
· -háa'éahe
· -háa'éhahe
· -mȧhtóhtȯhóhtȧhno'keaénáma
· -ma'háhkėséheméa'há
· ma'háhkėseho tsé'ȯhkėhoévȯse
· nésta'omeé-hosėstóonȯtse
old - be -éna'he
· -hátaa'éahe
· -hátaa'éhahe
old - become -éna'heotse
old - horse ma'háhkėhno'ha
Old Bull Ma'háehnotóá'e
Old Grass Noóno'e
old horse ma'háhkėhno'ha
old information) hana'háanetséhe
· hana'háanevótse
· hená'hanéhe
· naa'háanéhe
· neá'hanéhe
old lady mȧhtamȧhááhe
· tamȧhááhe
Old Lady Bladder Mȧhtamȧháahéxaenoo'ȯtse
old language - pronounce the -nésta'omeévó'ané
old language - speak the -nésta'omeévó'ané
old language word nésta'omeénėstsestȯtse
old leather color -mȯséanó
old lodge mȯšéškanéome
Old Lodge Skin River Mȯséaneo'hé'e
old magpie Mo'e'hahke
Old Magpie Mo'e'hahke
old maid ma'xėhe'e'he
old man ma'hááhe
· -ma'háehame
· má'haeso
· ma'háhkése
· -ma'háhkėséhame
· ma'háhkéso
· ma'háhtšéso
old man - be an -ma'háhkėséheve
old man - my má'hahkeso
old man being ma'háhkėséhevestȯtse
old man face -ma'háhkėsévéné
Old Man Winter Hóema'háahe
· Hoóema'háahe
· Ma'háhkėhevó'keme
· Vó'keme
old mare mȧhtamȧháahévo'ha
Old men! ma'háhkėséhasėstse
old mouse ma'háhkeehe
old pages - be -noónema'ehá
Old She Bear Náhkȯhemȧhtamȧhááhe
old shoes šéno'keha
Old Testament noónėho'emanestȯtse
old time nésta'omeé
old whiteman ma'háhkevé'ho'e
old woman máhtamaha
· mȧhtámȧhaahe
· mȧhtamȧhááhe
· tamȧhááhe
old woman - little mȧhtamȧháhkéso
Old Woman Butte Mȧhtamȧháahévóse
Old Woman Creek Mȧhtamȧháahéo'hé'e
old woman face -mȧhtamȧháahévéné
old woman (poss.) -mȧhtamȧháahéhame
old women (voc.) mȧhtamȧháahéhasėstse
older -háa'éhahe
· -tó'ėhahe
older brother -he-'néhé'tov
· he'neho
· he'neho
· -'néh
· nē'ne
older brother - have an -he-'nehe
older brother - have s.o. as -he-'néhé'tov
older brother - my na'neha
· tséhe'néhéto
older sister hemeho
· -me
· -mėhané
older sister - have an -he-mehe
older sister - have s.o. as -he-mėhé'tov
older sister - his/her hemeho
older sister - my namėhāne
· tséhemėhéto
· tséhemėhéto
oldest child ná'tomóehnohtsėstse
· nó'tomóehnohtsėstse
old-fashioned nésta'omeé
· nésta'omeéve-
Oldie Éna'hēso
old.fashioned nésta'omeé
old.man ma'háéso
· ma'háhkėhe-
· ma'háhkése
old.man.lodge ma'háhkėheoméé'e
old.man.NOM ma'háhkėséhevestȯtse
old.people móma'haeta
· móma'haetse
old.woman mȧhtamȧháahé-
old.woman.lodge mȧhtamȧháahéome
olive hoxo'ȯhtsévemene
Omaha Dance Onéhanótȧxévȯhomó'hestȯtse
Omaha Dance outfit onéhanótȧxévėsanestȯtse
Omaha dancer onéhanótaxe
Omaha Indian Oneha
Omaha lodge onéhanótȧxéome
Omaha warrior songs onéhanótȧxévenootȯtse
omit -étseotse
· nooht-
· -noohto'eétahe
· noose-
omit in writing -o'ha'ȯxe'ėstóné
omit s.o. -noohtan
omit s.o. from story -noohtósem
omit s.o. in speaking -noosem
omit s.t. -noohtan
· -noosestá
omit while writing s.t. -noohtȯxe'ohá
omit (something) for the sake of s.o. -noohtomótah
omit (something) while talking -noohtó'ané
omit.lie -noohtóšešé
omit.sickness -noohtomóhtahe
on
· -vá
on both sides of the water héstovoóma
on each side hótó'óxe
on either shore hátsėstovoóma
on either side hótó'óxe
on exactly that day tó'eéšeēva
on fire -ohasé
on Friday Nóhonaéšeeva
· nóhona ma'éšeeve
on his ear(s) he'éxáéno
on his heel hestséstóne
on Monday Énema'heóneéšeēva
· no'ka ma'éšeeve
on my back na'pa'ōne
on one's own totaome-
on purpose hetsevá-
· tóséé'e
on the back hánȯse-
· he'pa'ōne
on the back! pápááhe
on the contrary otóešeto
on the dress hoestóva
on the edge tóxéha
on the edge of the river tóxeo'hé'e
on the end hó'óxe
on the head mé'kóne
on the hillside hó'hamōse
on the house mȧheónéva
on the ice ma'omēva
on the ladder e'evonȯhó'óne
on the land ho'ēva
on the move - be -onótovėstséá'e
on the other side ó'hóóma
on the other side of the hill nó'ėseto
on the outside no'óhtó'e
on the rib(s) hestse'pēva
on the road méónéva
on the side hó'hameto
· no'héveto
· tšėhešėhéstó'e
on the side of a dwelling heamáome
on the spot -oese
on the spur of the moment hóhnee-
· hóhneeto
on top táho'k
· táho'ke-
· -táho'ko'tá
· -táho'tá
· táx-
on top - lie out of control -táho'kevo'ehá
once hó'ótóva
· no'ka
once again áahtomoneto
once in a while hó'ótóva
· nonóno'ka
· totónetó'e'še
one nā'ėstse
· no'k-
· -nó'ka'e
· (no'ka) mȧhtóhtoha mȧhtóhtȯhnó'e (or no'ka vonóéstónėstóva)
· no'ke-
· no'ke-
· no'kove-
· tsé-no'kaestse
one - be -no'kahe
one - be the mónėséhanéhe
· -néehove
one after another tóeto
one as a pack to each ?? nonó'kóve
One Bear Náhkȯhno'kaestse
One Bird Vé'késȯhno'kaestse
one bite no'ka o'óséó'o
one by one nonámé'tó'e
· nonó'ke-
one care about s.o. -no'kan
one care about s.t. -no'kan
one day hó'ótóva
one day - for no'kēē'ėše
one dollar bill -nó'ka'e
one dollar bills -nonó'ka'e
one dollar cost -no'koeme
· -no'koeme
one ear -no'ke'está
One Eye Ó'kénėstse
one eye - have -ó'kéné
one eye blind -ó'kéné
one group nó'kóve
one handful no'kėstáahe'o
One Horn No'kévėséhe
one horn - have -no'kévesé
one horse -no'ke'hamé
one horse travel -no'ka'éeso'he
one horse work -no'ka'éetȯho'hāme
one hundred no'ka mȧhtóhtȯhnó'e
One Kills No'kena'hāne
One Kills Woman No'kena'hané'e
one month old -no'keéše'hamá
one overnight no'kēē'ėše
one o'clock -no'kȯxe'ohe
one piece sit no'kóvavoe
one seed up -no'kėhasené
one set of tracks -no'kȯhohtsé
one set of tracks - leave -no'kóavȯhohtsé
one step length no'ka ho'né'ėstóva
one strand ropelike -no'kóneehe
one time after another nóno'ka
one tooth -no'konené
one unit nó'kóve
one week no'ka ma'heóneéšeēva
one week ago Ma'heóneéšeēva
one who causes division totáevá'ȯsanéhe
one who drinks heavily tséháemanėstse
one who sets up camp tó'hovȯhenéhe
one year no'keāā'e
one-armed -no'kena'evá
one-by-one nonó'homa'e
One-eyed Whiteman Vé'ho'éo'kénéhe
oneself -ahtse
· taamááhe
· taamááhe ná'ėstse
oneself - by a'e'še-
one.become -no'keotse
· -no'keotse
one.care.about -no'kan
one.horse.pull -no'ka'éestsé
onion -xaóeméa'há
· xaóenėhéstȧhévo
onion breath - have -xaóeméahtsé
onions xaóemata'xevoto
· xaóenėhéstȧhévo
only mámáhta
· nėše-
· otáxa
· óvahe
· vá'ne-
only care about s.o. -no'kan
only care about s.t. -no'kan
only child no'kóehnohtsėstse
only think of s.o. -no'kátam
only trust s.o. -no'ketanó'tov
only.child.be no'kóehnóhtseve
oops átsėhámóhe
· heee
· héhe
· héhe
· hohe
· ótsėhámóhe
oops! hémehe
open ónest-
· -ónėsta'ó'tsé
· -ónėsta'tá
· -ónėsta'tȧho'tá
· -ónėsta'ta'e
· -ónėstánené
· -ónėstao'ó
· -ónėsto'tá
· ta'ta'-
· -ta'ta'en
· -ta'ta'eotse
· -ta'ta'ó
open - be -ta'ta'o'tá
open - slit s.o. -ó'ėsén
open by water -ta'ta'óováotse
open eyes tótó(e)-
· -tótóeotse
· -tótóo'ó
open fly -ta'ta'ėsó'ee'e
open from wind -ónėsta'há
open gradually -ónėstáohtsé
open hand to s.o. -séhpėhe'oná'ov
open irrigation ditches -ta'ta'óovánené
open mouth wide -ma'haahtsená'o
· -ma'hahtsená'ó
open suddenly -ónėsta'ó
open s.o. -ta'ta'en
· -ta'ta'oh(n)
open s.t. -ónėstan
· -ta'ta'e'ó'tsé
· -ta'ta'en
open s.t. by hand -óonėstan
open s.t. by tool -ta'ta'ohá
open s.t. right away -ta'ta'o'tsé
open s.t. (book) -ta'ta'ema'ená
open s.t. (smoke flap of tepee) -hoóhtsenán
open up s.t. (of liquid) -ta'ta'óován
open up (of a river) -ta'ta'óe'ó
· -ta'ta'óeotse
open wide mouth with teeth exposed ?? -ma'hahtsenáheesená
open (of a book) -ta'ta'ema'ehá
open (one's own) eyes -tótóeotse
open (something) for s.o. -ta'ta'enomev
openly hetsev-
· hetseve-
· hetseve-
· táhta
· táhta'e-
openly cling -ménȯhkoe'tó
openly.cling -ménȯhkoe'tó
open.eyes.lie -tótoešé
open.leave -ónėstanoo'o'tsé
open.wide.mouth.lie -ma'hahtsenáxé
operate -tsėhe'oestas
operate on s.o. -tsėheta'oesta's
opossum oo'kėhevá'séhe
oppose -óhnetavo'eétahe
· -óhnetsėstósané
· -óhnetsėstósené
oppose s.o. -óhnetsėstov
oppose s.t. -óhnetsestá
opposite éva'ȧsé-
· éva'ȧsév-
· éva'ȧséve-
optative momóxe-
· momóxe-
or naa máto héva
· naa móhe
oral sex with s.o. - have -mév
orange -ma'ėheóvahe
· -ma'ėheóvó
Orange Horse Ma'ėheóvo'hame
orange Indian turnips ma'emo'kóhta'e
orange juice heóvema'xemenémahpe
orange soda ma'ėheóvetoóomȧše'šestȯtse
orange (fruit) heóvemá'xeme
order -amo'emané
order s.o. -ho'emaot
· -ho'emaov
order s.o. to be held back -hesto'emáov
ordinal -a'ónétó
ordinal number suffix -a'óné
· -a'ónétó
ordinary xae-
· xamae-
ordinary firewood xamaekȧhámáxėstse
ordinary person - be an ?? -xamanahe
organized -ono'kȯhtahe
orgasm -nėhe'otse
orgasm s.o. -nėhe'oot
originate -hesta
originate there héstoe-
ornery óhne-
ornery.hit -óhnevo'e'ov
orphan tsé-nėxȧhevėstse
orphan - be an -nėxȧheve
orphaned -nėxȧhéveotse
Osage Oo'kóhtȧxétane
other -néta'e
other - be -nétahe
· -onétahe
Other Bull Hotóa'ȯhnétaestse
other place óxėse
· óxėse-
· óxėse
other places áóve
· áoveto
· oóoxėse
other third person ending -āā'e
·
other third person suffix -hó
other time áneno
other tribal songs nótsenoonėstse
other way óxės(t)-
otherwise óxės(t)-
otter náa'e
· náa'e
Otter Creek Naahéo'hé'e
· Naeo'hé'e
Ouch! háxȯše
· mā'e
· ma'ééhe
our body nétóváne
our friend (male to male) ésenéhane
our grandmother éškemane
our land nėsto'ane
our mother nėškámane
our neighbors -vésto'tsém
our relative návóohestonāne
our uncle nėxāne
our (excl) food nastámáne
our (excl) home navénónáne
our (excl.) home nánóváne
our (inclusive) father éhane
· éhane
our (incl) body étovane
our (incl.) camp énovan
our (incl.) home énovan
our(excl).food nȧhtámáne
out hóe-
· hóe-
· -hóesta'ó
· o'e-
out - be -hóestó'a'ó
out - fly -hóestó'a'ó
out - foul -hóestó'a'ó
out - poke -mé'eóó'e
out - take onóv-
out from onó-
out in the country hónevato
· o'eto
· onóveto
out in the open táhta
· táhta'e-
out of groceries - be all -mȧhaéstomo'he
out of joint -né'tȯhtá'eotse
out of liquid onóve-
out of order sit -nonáestoe
out of sight hóom-
· hóome-
· -hóomo'tá
· ta'eto
out of sight - drag s.o. -ta'ėstósem
out of sight - go ta'-
· ta'e-
· -ta'ehné
out of sight lie -hóomešé
out of the blue hóótóváne
out of the way no'óhtó'e
out to the hills hónevato
out (in baseball) - be -hóa'ó
out-bet s.o. -má'to'óh(n)
out-by.heat -hóevo'ėho'he
outdoors anóséma
outer space he'amo'omēē'e
outgrow -noosee'e
outgrow s.o. noosée'tov
outgrow s.t. -noosee'e
outhouse o'ėhnémȧhéó'o
out-of-the-blue hó'ótóva
outrun s.o. -novoh(n)
outside anóse
· anóséma
· hóese-
· hóesto'-
· hóestó'éma
outside corners hato'ōxe
outside edges hato'ōxe
outsider - be a -hóestó'emáeve
outsider - be an -nótovahe
outsized mám-
outsized hang -mámoése
outskirts onóveto
out.drag -hóestóseohe
out.drive -hóa'éno'hamé
out.flee -hóeohová
out.flee.quickly -hóeohováohe
out.food -onóvoehá'ené
· onóvoehá'enéohe
out.pour -hóe'éeohtsé
out.run -hóeméohe
oval tsé-amėsemenoovetováto
oven honónestȯtse
oven bread éstȧhonoo'o
· xamaekóhkonȯhēō'o
over -hoháestȯhnotse'ohe
· nó'ėse-
· nó'ės(t)-
over - go -nó'ėstsėhné
over - roll évo'enáotse
over all mȯhóne-
over and over ma'an-
· ma'ane-
over and over habitually óohke-
over the hill é'otseto
over there hánȧháóhe
· hánȧhéno
· hátȧháóhe
· hátȧhéno
over (especially over a hill) nó'ėseto
overcoat tónoveéstse'he
overcome -vovónan
overcome s.o. -éxa'ov
· -vovónan
overcome s.t. -vovónan
overdo -hehpetse
overdo drinking -hehpȧše'še
overdressed - be -háestónané
overeat -hehpe'haná
· -hehpo'enohe
· -hehpo'enȯhéotse
· -heómo'enohe
· -na'sené
overeat.become hehpe'hanáotse
overfeed s.o. -áhanȯxom
overflow -héenotómo'ená
· -héhenotómo'ena
· -héheotómo'ená
· -o'omeohéto
· -ó'otómoováto
overhear -nȧha'ȧhtomóne
overhear about s.o. -nȧha'ȧhtomóné'tov
overhear groaning -hoó'hoamé
overhear s.t. -nȧha'ȧhtá
overheard hoó'h-
· hoó'he-
overheard eating -hoó'hemésehe
overheard falling -hoó'hevaxé
overheard footsteps -hoó'hevanohtsé
overheard hollering -hoó'héstá
overheard making a sound -hoó'hevanené
overheard making a thumping noise with s.t. -hoó'hevėhahtsé
overheard making noises feeling around -hoó'hetsévanené
overheard pounding -hoó'hevėhané
overheard singing -hoó'henoné
overheard sound -hoó'hevone
overheard talking -hoó'hónová
overlap -hehpešé
overlap ?? -hehpehá
overlook -o'omóohtá
· -o'omóohtomótah
overlook s.o. -o'omóom
overlook s.t. -oo'omóohtá
overlook with reference to s.o. -o'omóohtomov
overly drink s.t. -hehpóhtá
overly full of food -áhano'enohe
overly strict with s.o. -he'konó'tovan
overnight -ené
· -éno'e
· ohtaen-
· -ohtaené
· ohtaenoove-
overnights -amėstȯheéno'e
overreact ?? -heómo'eétahe
overshoe éstovo'eha
· éstovo'keha
· éxovo'keha
· hesó'xo'keha
overshoot s.o. -hehpȯhé'emas
oversleep -hehpénome
· -hehpénomeotse
overtake s.o. -hohtam
· hohtameve
overtake s.o. quickly -hohtameváen
overturn éva'ȧs-
overwhelm s.o. by startling -háeh
overwhelmed - be -nȯsemetanóotse
over.dance.quickly -ávȯhomó'heohe
over.fall -áva'ó
over.flip -e'kȯse'ó
· -e'kȯse'ó
over.knock -ávevo'en
over.place -ávan
over.turn -hotáavan
owe -amėhasené
owe s.o. -amėhahtomev
· -amėhahtov
owie ma'ma'e
owl méstaa'e
· méstaēso
· nėhpȯhomó'héso
· vé'kėséhemėstaa'e
owl - great horned ma'xeméstaa'e
Owl Black Méstaa'e Ȯhmo'ȯhtávaestse
Owl Butte Méstaévóse
Owl Dance Méstaévȯhomó'hestȯtse
owl face -vé'kėséhemėstaévéné
Owl River Méstaéo'hé'e
owl spoon méstaehámėškone
Owl Woman Méstaa'ėhéhe
owl.sound -méstaéve'šeme
own -á'en
· -á'enová
own s.o. -á'en
· -he-stsėhove
· -he-stsėhove
own s.t. -á'en
· -he-stsėhove
owner Tséá'enōvȧhtse
Owns Many Horses Háestȯhé'háme
ox hestóho'é-hotóá'e
oxtail (piece of meat) hehévá'xe
o'clock -mȧhtóhtȯhnȯxe'ohe
· -na'nóhtȯhnȯxe'ohe
· -ȯxe'ohe